De nieuwe reddersrol: Hoe ontredderen het nieuwe redden werd

“Ik ben de enige die hij nog heeft!”“Als ik niet mijn best doe, dan ziet zij nooit in wat er moet veranderen.”
“Als ik het niet doe, dan doet niemand het.”
“Zonder mij was hij niet goed terecht gekomen.”
“Moet ik hem dan zomaar laten begaan, terwijl iedereen van kilometers ver ziet aankomen dat het niet goed zal gaan?”

Ik hoor ze regelmatig, dit soort uitspraken, vaak al in een eerste sessie. Cliënten die hun leven inzetten voor een hoger doel, namelijk het redden van een ander. Ze duiken in de reddersrol. En ze hebben gemerkt dat het, ondanks al hun moeite, op de langere termijn niet werkt. Of eigenlijk helemaal niet. Je wordt er moe van en gefrustreerd, want je kunt een ander écht niet veranderen, zoveel is mijn cliënten wel duidelijk geworden als ze bij mij komen voor begeleiding. Maar wéten dat het niet werkt en het anders gaan dóen, zijn twee verschillende dingen.

Stiekem is de reddersrol niet zo onbaatzuchtig

Wanneer je in de reddersrol bent gestapt, weet je eerder en beter dan de ander wat de ander nodig heeft. Je geeft iemand (ongevraagd) advies, je staat (ongevraagd) klaar en misschien dóe je ook nog eens heel veel (ongevraagd of gedachteloos) voor de ander. Je weet niet alleen wat die ander nodig heeft en wat goed is voor hem of haar, maar je wilt ook graag dat die ander dit echt gaat doen. Of je doet dit zelf voor die persoon. Want dat heeft hij of zij echt nodig. Maar toch gaat het in zo’n situatie niet alleen om het belang van de ander –  dat hij of zij iets anders gaat doen – maar ook en misschien wel vooral om jouzelf! Want waar het redden van anderen onbaatzuchtig lijkt, is er ook iets anders aan de hand. Stiekem is het namelijk niet zo onbaatzuchtig: je maakt jezelf immers onmisbaar voor de ander en het succes van de ander (door jouw reddingsactie) straalt ook op jou af. Je kan rekenen op complimenten voor je inzet en hulp. Kortom: door de redder in jou een grote rol te geven, maak je jezelf belangrijk voor de ander. De ander kan zelfs afhankelijk worden van jou en jij afhankelijk van de erkenning van de ander. Een situatie waarin jullie beiden de regie kwijt zijn.

Hoe herken je een reddersrol?

• in de zorgende moeder: “als ik mijn zoon niet overal doorheen getrokken had was hij niet waar hij nu is.”
• de loyale werknemer: “als ik er niet was toen ik met 40 graden koorts toch voor de groep stond…”
• in de zichzelf wegcijferende partner: “als hij maar gelukkig is, van de drank/drugs af is, minder zorgen heeft, een andere baan vindt dan….”
• de vriend(in) die voor iedereen klaarstaat in de reddersrol: “als ik jou was dan…zou je niet eens….”
• in mijn cliënt die alleen over de ander vertelt: “als hij dat nou eens zou oppakken… als zij dat doet dan… waarom begrijpt hij niet dat…”

Redden als overlevingsstrategie

Als jouw reddersrol zo niet meer werkt, wat komt dit deel dan voor jou doen? De redder in jou wil niet alleen de ander redden, maar ook jezelf ‘redden’: van ongemakkelijke gevoelens zoals bijvoorbeeld verdriet en controle verlies. Het is een overlevingsstrategie die ontstaan is om je te beschermen tegen wat teveel pijn deed vroeger, of wat teveel voor je was als kind. Als je het verdriet en succes van de ander van jou maakt, dan hoef je niet langer met je eigen pijn en verlangen om te gaan, je hebt je handen immers al vol aan de ander. Maar tegelijk kun je daardoor uit het oog verliezen wat voor jou belangrijk is: wat jij voelt, wat jij nodig hebt. Je raakt uit verbinding met jezelf. Dit is vaak het moment dat cliënten bij mij komen.

‘Afkicken’ en ontreddering

Een cliënte van mij riep laatst ontredderd uit: “Ik moet afkicken van mijn moederrol, want ik weet niet wie ik anders ben!”.
En dat is wat we gaan doen in therapie: ontdekken wie jij bent als je de ander niet meer redt. De redder in jou hoeft niet werkeloos toe te kijken, dat zou veel gevraagd zijn. Maar je kunt wel gaan leren om jezelf te ‘redden’: zo zou mijn cliënte die wil afkicken van haar moederrol, deze rol kunnen gebruiken om voor zichzelf te gaan zorgen.
In therapie kan je gaan ontdekken wat jouw reddersrol voor jou doet en waar het jou tegen beschermt, welke emoties of gevoelens je tegen probeert te houden. Je kunt je redder voor jóu laten zorgen zodat je weer meer in  verbinding komt met wat belangrijk is voor jou.

Vragen om alvast mee aan de slag te gaan

• Hoe herken jij de redder in jezelf?
• Wat is het goede gevoel dat je krijgt als je een ander redt? Hoe zou je dit gevoel aan jezelf kunnen geven?
• Wat hoef je niet te doen/voelen als je een ander redt?

Neem contact met mij op om de reddersrol verder te onderzoeken met begeleiding voor een vrijblijvende kennismaking of een intake.