Vind je het moeilijk om je kind los te laten? Dan ben je misschien een overbezorgde moeder

“Doe je voorzichtig, pas op, kijk uit, doe dat maar niet”
“Doe je lief op school?”
“Als mijn kind gelukkig is dan ben ik dat ook”

Herken je deze uitspraken van jezelf? En herken je ook dat je je verantwoordelijk voelt voor het gedrag van je kind? Als het bijvoorbeeld iets heel eerlijk zegt tegen een vriendje? Wil je het liefste bepalen met wie je kind omgaat of hoe hij zich uit? Misschien voel je het ook fysiek in jouw lichaam als jouw kind het moeilijk heeft met iets. Dan kan het zijn dat je onbedoeld een overbezorgde moeder bent.

Zorg kan ook zijn dat je je kind loslaat

Zorg is natuurlijk wat kinderen nodig hebben van ons. Zorg voor je kind kan echter ook zijn dat je het  kunt loslaten, zodat je kind zelf kan gaan ervaren wat goed is. Je geeft het dan de kans om te leren vertrouwen op eigen kunnen en zichzelf te ontdekken. Iets wat je met je hoofd vaak heus wel weet, dat dat belangrijk is. Want naast de aangeboren noodzaak om zich te verbinden, heeft een kind namelijk ook de aangeboren drive om zijn eigen authenticiteit te ontwikkelen in relatie tot jou. Maar weten en doen blijken vaak twee totaal verschillende dingen in het opvoeden.

“Als mijn kind gelukkig is dan ben ik dat ook”

Als overbezorgde moeder herken je je misschien in deze uitspraak. Natuurlijk zie je je kind als moeder het liefste gelukkig, maar als jouw levensgeluk van jouw kind afhangt dan leg je mogelijk een te grote verantwoordelijkheid neer bij je kind. Want als jouw kind niet gelukkig is dan ben jij dat ook niet. Wanneer jij ongelukkig bent door de gemoedstoestand van je kind, dan kan het niet meer leunen op jou en raakt het jou daarin kwijt. En dat is precies wat je niet wilt, want je kind heeft jou juist nodig als het niet goed met hem gaat. (lees meer over de stressrespons “Als jij oké bent, ben ik ook oké” in dit blog.)

Symptomen overbezorgde moeder

Wanneer je zelf dus snel onrustig of ongelukkig wordt als er iets met je kind is, is er voor jou extra veel aan gelegen om te proberen je kind gelukkig te zien en te houden. Om dat te bewerkstelligen ga je dingen in het leven van je kind controleren en vermijden. Je reguleert je kind om zelf gereguleerd te blijven.

• Je vermijdt bijvoorbeeld het stellen van grenzen, je vindt het lastig om ‘nee’ te zeggen. Want mogelijk reageert je kind met boosheid of frustratie als je iets verbiedt of inperkt. Als jouw innerlijke toestand daardoor ook verandert, dan vermijd je dat liever. Zo houd je controle over de situatie en over jullie emoties en blijft hopelijk de verwachte boosheid of teleurstelling zo uit.
• Een ander kenmerk kan zijn dat je wilt voorkomen dat je kind faalt. Je wilt de uitkomst van lastige situaties bepalen en controleren of je legt onbedoeld druk op je kind(eren) als het over schoolprestaties of sociale interacties gaat. Zo probeer je teleurstellingen te voorkomen bij je kind.
• Misschien herinner je je kind vaak aan mogelijke gevaren om deze te vermijden, ook in dagelijkse routines. Je hoort jezelf dan overmatig vaak tegen je kind zeggen: ”Pas op, niet doen, niet te ver weg.”
• Ook kan het zijn dat je continue checkt hoe het met je kind gaat, door te vragen hoe het zich voelt en of je iets kunt doen om te helpen.
• Het kan ook zijn dat je je heel bewust bent van wat je vroeger gemist hebt, iets dat je nu overmatig juist wel wilt geven aan jouw kind. Je overcompenseert dan en verliest uit het oog wat jouw kind echt nu nodig heeft van jou.

“Als mijn kind gelukkig is dan ben ik dat ook” is een stressreactie

De grootste voorspellers van stress en spanning zijn oncontroleerbaarheid en onvoorspelbaarheid van (gevreesde of verwachte) situaties en gedrag. Dit soort situaties kunnen je zo uit evenwicht brengen, waardoor jouw denkend brein wordt uitgeschakeld. In zo’n moment reageer je reactief en direct vanuit de stress, vaak in eerste instantie vanuit een vecht-vlucht reactie: boos, vermijdend, controlerend.

We weten dat een stressvolle gebeurtenis niet echt hoeft plaats te vinden om in je lichaam gevoelens en reacties van stress te veroorzaken. Alleen al de gedachte aan iets dat je spannend vindt, kan stress veroorzaken in je lijf. We kunnen dus ook overreageren op spanningsvolle situaties die niet direct levensbedreigend zijn, zoals ruzies tussen kinderen of een eerste keer naar school. Je kunt je inmiddels wel voorstellen dat een gezin en kinderen oorzaken van stressreacties kunnen zijn: er is in een gezin immers veel oncontroleerbaarheid (gedrag van kinderen) en onvoorspelbaarheid (ziekte en gedrag van je kinderen) waar je als overbezorgde moeder extra stress van kunt ervaren.

Het overbezorgde moeder brein

Als je de eerdergenoemde reacties herkent, dan kan het zijn/lijkt het erop dat je een moeder bent die onder spanning staat en overbezorgd is. Wanneer je in je gezin stressvolle momenten ervaart, zal je brein antwoorden met reacties zoals het ooit geleerd heeft om met stress om te gaan. Vaak zijn deze reacties dan ook al ontstaan toen je als kind onder spanning stond. De reacties zijn niet bij jou begonnen, maar zijn ontstaan in relatie tot/ten opzichte van jouw ouders of andere vroege relaties in momenten waarin het voor jou als kind te stressvol was.

Controleren, vermijden en samenvallen (opgeven van grenzen) met een ander, het zijn oplossingen om met stress om te gaan als je het niet alleen kunt reguleren. Deze reacties hebben dus niet zozeer met jouw eigen kind te maken, maar wel met het kind dat jij ooit zelf was. Je hebt als kind geconcludeerd dat je het beste en veiligste af was als het goed ging met je ouders. Je leerde namelijk al vrij snel: “Als zij oké zijn, dan ben ik dat ook.” Daar is de uitspraak “Als mijn kind gelukkig is, dan ben ik dat ook” een vergelijkbaar vervolg op, maar nu in jouw eigen gezin. Zo neem je dus onbedoeld jouw oude antwoorden op stress, jouw overlevingsresponses, mee in je eigen moederschap en gezin.

Zelfs in de vernauwing van het zo graag anders willen doen, kun je dan uit het oog verliezen dat jouw kind uniek is en wat je kind werkelijk nodig heeft. (Lees er in dit blog meer over)

Effecten voor je kind

Kinderen kunnen met gespannen ouders lastig gaan voelen wat goed is voor hen. Ze zullen eerder geneigd zijn om de relatie met jou goed te houden, dan dat ze vasthouden aan wat goed is voor henzelf. Zo zorgen ze voor een goede sfeer en zorgen ze ervoor dat het goed gaat met jou. Precies zoals jijzelf vroeger deed in jouw verhouding met je ouders. Net als jij vroeger, krijgen je eigen kinderen het mogelijk ook lastig met hun eigen gevoelens (h)erkennen en hun eigen identiteit en authenticiteit ontdekken.

Je wilt het beste voor je kind

Het is misschien een moeilijke en pijnlijke gedachte dat je onbedoeld jouw eigen overlevingsreacties inbrengt in je moederschap. En dat is het ook, want precies dat wil je als overbezorgde moeder juist niet. En het kan ook anders. Wanneer jij je eigen stress beter kunt reguleren, dan kunnen jullie samen meer ontspannen. Het is niet bij jou begonnen, maar het kan vanaf nu wel anders.

Wil je meer ontspanning in je gezinsleven? Dan kan je beginnen om stressreacties van jezelf te onderzoeken. Je bent welkom voor een kennismaking.